22 Ocak 2022 tarihli 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Mal, Hak Veya Alacağın Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi Üzerinden Sorgulanması Hakkında Yönetmelik’’ (‘’Yönetmelik’’) ile borçlunun mal, hak veya alacağının alacaklı ve/veya vekili tarafından Uyap aracılığıyla sorgulanması hususu düzenlenmiştir. Yönetmelik, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 8/a ve 78 inci maddeleri uyarınca yapılacak sorgulara ilişkin hükümler içermektedir.
Sorgulamanın Konusu
Yönetmelik 5. madde uyarınca sorgulamanın konusu; ödeme emrindeki müddet geçtikten ve borçlu itiraz etmiş ise itirazı kaldırıldıktan sonra mal beyanı beklemeksizin UYAP üzerinden, bu sisteme entegre edilmiş olan
- kamu kurum veya kuruluşları,
- mevduat bankaları ve katılım bankaları,
- Kredi kuruluşları dışında kalan ve sigortacılık, bireysel emeklilik veya sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunmak veya 5411 sayılı Bankacılık Kanunda yer alan faaliyet konularından en az birini yürütmek üzere kurulan kuruluşlar,
- kalkınma ve yatırım bankaları ve finansal holding şirketlerini ile benzer mahiyette kayıtları tutan kurum ve kuruluşların veri tabanında yer alan borçluya ait mal, hak veya alacaklara ilişkindir.
Sorgulama Yetkisi
Yönetmelik 6. maddesi uyarınca sorgulama işlemi; UYAP aracılığıyla alacaklı taraf vekili olarak ilgili icra dosyasına kaydedilmiş avukatlar ile sistem altyapısı oluşturulduğu takdirde gerçek veya tüzel kişi alacaklılar tarafından yapılabilir.
Sorgulama Türleri
Yönetmelik’in üçüncü bölümünde yer alan 9-16 maddeleri uyarınca; alacaklı tarafça mal, hak veya alacağa ilişkin UYAP üzerinden
- Araç sorgusu,
- Gelir İdaresi Başkanlığı kayıt sorgusu,
- İcra dosyası sorgusu,
- Kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar kayıt sorgusu,
- Posta çeki sorgusu,
- Sosyal Güvenlik Kurumu kayıt sorgusu,
- Taşınmaz sorgusu ve
- Sayılan sorgulama türleri dışında mal, hak veya alacak kaydı tutan başka kurum ve kuruluşlar ile UYAP entegrasyonu sağlanması halinde bu kurum ve kuruluşların veri tabanlarında yapılacak sorgulamalar yapılabilecektir.
Yönetmelikte açıklanan sorgulama türlerinden kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar kayıt sorgusu; sorgulama sonunda sistem mal, hak veya alacağın detayı hakkında bilginin yer almaması bakımından diğer sorgulardan ayrılmaktadır. Bu kapsamda kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar kayıt sorgusunda sadece mal, hak veya alacağın genel olarak olup olmadığı hakkında bilgi yer almaktadır.
Sorgulama Raporunun İçeriği
Yönetmelik 7’nci maddesi uyarınca sorgulama sonucunda oluşturulan raporda;
- Borçlunun adı ve soyadının ilk iki harfi ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasının ilk ve sondaki iki rakamı, doğum yılı, baba ve anne adının sadece baş harfleri,
- İcra müdürlüğünün adı, icra dosya numarası, sorgulama işleminin tarihi ve saati, sorgulama işleminin konusuna ilişkin bilgiler, sorgulamayı yapanın adı, soyadı, varsa sicil numarası,
- Mal, hak veya alacağın, tespit edilmesi durumunda her bir kurum ve kuruluşça yapılan entegrasyonun kapsamı ve imkânı dahilinde ayırt edici özellikleri, tespit edilmemesi durumunda ise bulunmadığına ilişkin bilgi yer alır.
Sorgulama Bedeli
Yönetmelik 17. maddesi uyarınca UYAP aracılığıyla borçlunun mal, hak veya alacağına ilişkin yapılacak sorgulamanın bedeli 2022 yılı için elli kuruş olarak belirlenmiş ve bu miktarın her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılacağı düzenlenmiştir.
Ayrıca genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinden sorgulama ücret alınmayacak ve alacaklının bir gün içinde aynı dosya üzerinden beş kez yapacağı sorgudan da ücret alınmayacaktır. Tüm bunlara ek olarak sorgulama bedelinin takip gideri olarak borçluya yükletilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Özetle Yönetmelikte başlıca düzenlenen hususlar:
- Alacaklı tarafça mal beyanı beklenmeksizin, UYAP sistemi aracılığıyla borçluya ait mal, hak ve alacaklar sorgulanabilir hale gelmiştir.
- Alacaklı taraf, ödeme emrindeki müddet geçtikten sonra ve borçlu itiraz etmiş ise itirazı kaldırıldıktan sonra UYAP üzerinden borçlunun mal, hak veya alacağını sorgulayabilir. Sorgu neticesinde sistem üzerinde borçlunun mal, hak veya alacağı hakkında ayrıntılı bilgi edinilebilir.
- Alacaklı tarafça mal, hak veya alacağa ilişkin UYAP üzerinden araç sorgusu, Gelir İdaresi Başkanlığı kayıt sorgusu, icra dosyası sorgusu, kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar kayıt sorgusu, posta çeki sorgusu, Sosyal Güvenlik Kurumu kayıt sorgusu, taşınmaz sorgusu ve diğer sorgulamalar yapılabilmektedir.
- Yönetmelik 8. maddesi uyarınca sorgulama sonucunda ulaşılan bilgilerin hukuka aykırı olarak paylaşılamaz.
- Yönetmelik 19. maddesi uyarınca, bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde 2004 sayılı İcra İflas Kanunu ile 11/4/2005 tarihli ve 25783 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İcra ve İflâs Kanunu Yönetmeliği hükümleri uygulanacaktır.