Zamanla internet kullanıcı sayısının artmasıyla ve internetin kullanım alanının genişlemesiyle veri paylaşımı da doğru orantılı olarak artmıştır. Kullanıcılar arasındaki paylaşımının artmasıyla veri aktarımı için de çeşitli yöntemler kullanılmaya başlanmıştır. Bu yöntemlerden biri de torrenttir. Bu yazıda kısada torrentin ne olduğunu, kullanımının hukukumuzda suç olup olmadığını ve güvenlik açısından tehdit oluşturup oluşturmadığını açıklayacağız.
Torrent Nedir ?
Torrent, bir dosya paylaşım yöntemi olup, çeşitli internet siteleri ve uygulamalar aracılığıyla kullanılmaktadır. Torrent genel itibariyle ücretsiz olması, içeriklerin hızlı bir şekilde indirilmesi ve oldukça fazla içerik barındırması sebebiyle kullanıcılar tarafından sıklıkla tercih edilmektedir.
Torrent aracılığıyla dosya indirmenin ne şekilde gerçekleştiğini açıklayacak olursak şöyle ki; torrent merkezi bir sunucuya bağlı olarak paylaşım yapmamaktadır, dolayısıyla içerikler tek bir kaynağa dayanmaz. Paylaşım sunucu ve kullanıcılar arasında ortaklaşa gerçekleşmektedir. (peer to peer) (p2p) Bu kapsamda torrent aracılığıyla belge indiren bir kullanıcı aynı zamanda belgelerini diğer kullanıcılarla paylaşmaktadır. (kaynak)
Öyleki mevcut bilgi ve belgelerinin bu şekilde paylaşılmasını istemeyen torrent kullanıcıları, bu paylaşımı önlemeye yönelik çeşitli program ve uygulamalar kullanarak paylaşımı tek taraflı hale indirgemeye çalışmaktadırlar, ancak bu durum torrentin çalışma prensibine aykırıdır.
Torrent Kullanmak Suç Mudur ?
Torrent kullanımının yaygınlığı göz önüne alındığında kullanımın suç teşkil edip etmediği oldukça merak edilen bir konudur. Açıklandığı üzere torrent bir veri paylaşım yöntemidir. Bu kapsamda paylaşılan veriye göre kullanımın hukuki değerlendirmesinin ilgili hukuk düzenlemeleri ışığında yapılması daha doğru olacaktır.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde 71 uyarınca:
“Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı hak sahibi kişilerin yazılı izni olmaksızın işleyen, temsil eden, çoğaltan, değiştiren, dağıtan, her türlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma ileten, yayımlayan ya da hukuka aykırı olarak işlenen veya çoğaltılan eserleri satışa arz eden, satan, kiralamak veya ödünç vermek suretiyle ya da sair şekilde yayan, ticarî amaçla satın alan, ithal veya ihraç eden, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduran ya da depolayan kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.”
Bu kapsamda torrent kullanımı ile genellikle Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan fim, oyun, bilgisayar programı gibi ürünlerin paylaşıldığı düşünüldüğünde bu eylem kanun hükmü uyarınca suç oluşturacaktır. Bu paylaşımın suç sayılmasının ticari ve kişisel amaçlı olarak ayrılmadığı da dikkat çekilmesi gereken ayrı bir konudur.
Zira İspanya, İsveç ve Polonya’da ticari amaçlı torrent kullanımı yasa dışı olarak nitelendirilmektedir. (kaynak)
Özetle; Türk hukukunda torrent kullanımının doğrudan suç olduğunu söylemek mümkün olmasa da torrent ile paylaşılan içeriğin telif hakkı kapsamında korunması halinde bu eylem suç oluşturacaktır. Ancak açık kaynak kodlu yazılım ya da koruma süresi sona eren bir eser gibi telif korumasından yararlanmayan bir eser söz konusu olduğunda torrent ile içeriklere erişilmesi suç oluşturmayacaktır.
Torrent İçeriğinin Yasal Olup Olmadığını Nasıl Anlarız, Yasal Torrent Siteleri Mümkün Müdür ?
Yasal torrent başlığıyla birçok yabancı kaynaklı site mevcut olsa da torrent ile indirilen içeriğin yasaları ihlal etmediğini anlamanın doğrudan bir yolu yoktur. Zira açıklandığı üzere torrent aracılığıyla merkezi bir kaynaktan veri indirme gerçekleşmez, kullanıcılar arasında veri aktarımı gerçekleşir. Dolayısıyla torrent sitesinde hukuka aykırı bir içerik bulunmasa dahi kullanım esnasında başka bir kullanıcıda mevcut hukuka aykırı içeriği indirmek mümkündür. Bu sebeple yasal torrent sitesinden bahsetmek çok doğru bir kavram olmaz. (kaynak)
Ayrıca hukuki açıdan bir kullanıcı tarafından eser telif haklarına uygun olarak satın alınmış olsa dahi bu eserin torrent aracılığıyla başkasıyla paylaşılması hukuken korunmaz. Zira kullanıcı eseri kişisel kullanımı için satın almıştır, eserin dağıtım yetkisini satın almamıştır.
Torrent Kullanmanın Riskleri Nelerdir, Torrent Kullanmak Güvenli Midir ?
- Torrent, genel itibariyle firewall olarak isimlendirilen veri güvenlik programı açıkken kullanılamamaktadır. Bu kapsamda kullanıcılar firewall yani güvenlik duvarlarını devre dışı bırakarak torrenti kullanmaktadırlar. Aslında bu husus dahi torrent kullanımının güvenli olup olmadığını gösterir niteliktedir. (kaynak)
- Açıklandığı üzere torrent bir veri paylaşım yöntemi olup merkezi bir sunucudan veri transferi yapılmamakta, kullanıcılara ait içerikler paylaşılmaktadır. Bu kapsamda torrent kullanımına ilişkin en önemli risklerden biri indirilen içeriğin virüs içermesi ihtimalidir. Sunucu ya da başka bir kullanıcı aracılığıyla erişilen içeriğin virüslü olması halinde bu içeriği indiren kullanıcının cihazına da virüs bulaşacaktır. (kaynak)
- Bir diğer risk ise torrent aracılığıyla dosya indirilmesi halinde, dosya indiren kişinin IP adresinin dosyayı diğer indiren kullanıcılar tarafından görülmesidir. Dolayısıyla IP adresinin bir hacker tarafından görülmesi ihtimalinde IP adresi aracılığıyla elektronik cihaz hacklenebilir. (kaynak)
Açıklanan sebeplerle torrentin içeriklere erişmek ve indirmek için güvenli bir yöntem olmadığı, çeşitli riskleri bünyesinde barındırdığını söylemek mümkündür.
Sonuç:
- Torrent merkezi bir kaynak olmaksızın, kullanıcıların sunucu ve diğer kullanıcılar ile veri transferi yaptığı, çeşitli içeriklere erişerek indirme imkanının olduğu bir paylaşım yöntemidir.
- Torrent kullanımının suç olup olmadığı ilgili içeriğe ve ilgili ülkenin hukuk kurallarına göre değişecektir. Bu kapsamda Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan bir eserin paylaşılması söz konusuysa suç oluşacaktır.
- Torrent, çalışma prensibinin merkezi bir sistem olmaksızın birden fazla kaynaktan veri paylaşımına dayanması ve içerik denetiminin mümkün olmaması sebebiyle güvenli bir yöntem olarak değerlendirilmemektedir.