Ticari Elektronik İleti ve İleti Yönetim Sistemi (İYS)

tarafından | Kas 28, 2023 | 2023_yeni_makale, makaleler | 0 yorum

1. Ticari Elektronik İleti Nedir ?

6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun‘un “Tanımlar” başlıklı 2. maddesi uyarınca;

“c) Ticari elektronik ileti: Telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletileri ifade eder.”

Ticari ileti göndermek isteyen işletmelerin 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve ilgili sair mevzuat kapsamında yükümlülükleri bulunmaktadır.

Ticari elektronik iletilerin Türk hukukunda yapılan tanımı karşımıza ilk olarak 2014 yılında kabul edilen 6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile çıkmaktadır.

2015 yılında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik ile ticari elektronik iletilerde uyulması gereken hususlara ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.

2020 yılında Ticaret Bakanlığı tarafından Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayınlanmıştır.

Bu yazımızda ticari elektronik iletiler ve ticari elektronik ileti gönderebilmek için yapılması gerekenler üzerinde duracağız.

2. Ticari Elektronik İleti Gönderirken Nelere Dikkat Edilmelidir ?

6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun

Ticari elektronik ileti gönderme şartı

“MADDE 6 – (1) Ticari elektronik iletiler, alıcılara ancak önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebilir. Bu onay, yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim araçlarıyla alınabilir. ..”

Yukarıda yer alan kanun maddesinde açıkça görüldüğü üzere ticari elektronik ileti göndermenin ilk şartı onay almaktır. Söz konusu onay yazılı olarak alınabileceği gibi her türlü elektronik iletişim aracı ile veya İYS (İleti Yönetim Sistemi) üzerinden de alınabilir. Unutulmamalıdır ki, Ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ve tüzel kişiler İYS’ye kaydolması zorunludur. Alıcılar, İYS üzerinden onaya ilişkin tercihlerini düzenleyebilir. 

2.1. Onayın Alınması

Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkinda Yönetmelik madde 7’de onayın alınması düzenlenmiştir. Onay, yazılı olarak alınabileceği gibi ticari iletişim araçlarıyla ya da İYS üzerinden de alınabilir.

Onay fiziki olarak alınıyor ise onayda aşağıdaki hususlar bulunmalıdır.

  1. Olumlu irade beyanı
  2. Adı ve soyadı
  3. Elektronik iletişim adresi
  4. Onayı verenin imzası

Onay elektronik ortamda alıyor ise;

  1. Olumlu irade beyanı
  2. Adı ve soyadı
  3. Elektronik iletişim adresi
  4. Onayın alındığı bilgisi, reddetme imkânı da tanınmak suretiyle, alıcının elektronik iletişim adresine  24 saat içinde iletilir.

Onay İYS üzerinden alınıyor ise;

  1. Olumlu irade beyanı
  2. Elektronik iletişim adresi
  3. Onayın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya aittir.

3. Ticari Elektronik Onayına Dair Bilinmesi Gerekenler

Ticari ileti gönderimi için onay alınması gerektiğinden ve farklı kanallarla alınacak onayların gereklileri yukarıda sıralanmıştır. Ancak onay alınması konusunda dikkat edilmesi gereken önemli noktalar mevcut.

  1. Onay metninde, olumlu irade beyanı önceden seçilmiş olarak yer alamaz.

    1.1. Ticari ileti onayı alınırken rızanın opt-in olarak verilmesi gerekmektedir. Opt-in (Aktif Rıza Yöntemi) kişinin aktif bir hareketi ile onay vermesi işlemine verilen isimdir. Önceden seçili olarak gelen irade beyanları, gerçek iradeyi yansıtmamakta, opt-out olarak isimlendirilmekte ve geçerli bir beyan olarak kabul edilmemektedir.

         1.2. Konuya ilişkin KVKK tarafından verilen Amazon Turkey kararını linkten okuyabilirsiniz.

“Amazon Turkey Perakende Hizmetleri Limited Şirketi hakkındaki başvuru ile ilgili Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 27/02/2020 Tarihli ve 2020/173 Sayılı Karar Özeti”

Kararın ilgili kısmında yapılan açıklama şu şekildedir: “Amazon.com.tr internet sitesi ve bağlı uygulamalar aracılığıyla sunulan hizmetlere ilişkin olarak ne üyelik hesabı oluşturulurken ne de alışveriş yapılırken, reklam, kampanya veya promosyon amacıyla elektronik ticari ileti gönderebilmek için açık rıza alınmadığı, açık rıza dışında bir işleme nedeninin varlığına ilişkin açıklama yapılmadığı,”

    2. İYS üzerinden alınmayan onaylar, hizmet sağlayıcı tarafından üç iş günü içinde İYS’ye kaydedilir. İYS’ye kaydedilmeyen onaylar geçersiz kabul edilir.

        2.1. Ticari elektronik ileti onayının yazılı ya da elektronik ortamda alınması durumunda alınan rızalar 3 iş günü içerisinde İYS kaydedilmelidir. Onay sisteme manuel olarak kaydedilebileceği gibi bir entegratör aracılığıyla da kaydedilebilir. 3 gün içerisinde İYS’ye kaydedilmeyen                   onaylar geçersiz kabul edilir ve ilgili kişilere ticari elektronik ileti gönderilemez. 

   3. Hizmet sağlayıcı, alıcıdan ticari elektronik ileti onayı vermesini, sunduğu mal ve hizmetin temini için ön şart olarak ileri süremez.

       3.1. Açık Rıza Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, “belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza” şeklinde tanımlanmıştır. Hizmetin açık rıza şartına bağlanması iradeyi              sakatlayacağından gerçek anlamda bir rızadan söz etmek mümkün olmayacaktır. Bu halde ticari ileti onayı için de verilecek onayın herhangi bir şarta bağlanmaması gerekmektedir.

       3.2. Konuya ilişkin KVKK tarafından kararı linkten okuyabilirsiniz.

“Bir sigorta şirketi tarafından hizmetin açık rıza şartına bağlanması hakkındaki ihbar” ile ilgili olarak Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 20/04/2021 tarihli ve 2021/389 sayılı Karar Özeti

    4. Alıcının elektronik iletişim adresine ticari elektronik ileti gönderilerek onay talebinde bulunulamaz.

4. Açık Rıza ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun Tanımlar başlıklı 3. maddesinde Açık rıza ““belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza” olarak tanımlanmıştır. Bu tanım kapsamında açık rızanın üç unsuru bulunur. Bunlar ;

  • Belirli bir konuya ilişkin olması,
  • Rızanın bilgilendirmeye dayanması,
  • Özgür iradeyle açıklanması.

Yukarıda da belirtildiği üzere ticari elektronik ileti göndermek isteyen veri sorumluları yönetmeliğin istisnaları dışında önceden onay diğer bir deyişle açık rıza almakla yükümlüdür.

Kişisel Verileri Koruma Kurulu, 16/10/2018 Tarihli ve 2018/119 Sayılı İlke Kararı’nda, İlgili kişilerin onayını almadan veya Kanunun 5. maddesinin (2) numaralı fıkrasında belirtilen işleme koşullarını yerine getirmeden, telefon numaralarına SMS gönderme, arama yapma veya e-posta adreslerine posta gönderme yoluyla reklam içerikli iletiler yönlendiren veri sorumluları ile veri işleyenlerin bu faaliyeti derhal durdurmaları gerektiğini vurgulamıştır.

Ticari elektronik ileti gönderim şartını ilgilendiren iki farklı düzenleme (6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu ve 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ) olması nedeniyle gönderimlerin her ikisine de uygun olarak yapılması önem arz etmektedir.

5. Ticari Elektronik İletilerin İçeriği Nasıl Olmalıdır?

Kanuna ve yönetmeliklere uygun alınan ve 3 iş günü içerisinde İYS’ye bildirilen onaylar akabinde ticari elektronik ileti gönderimi yapılabilir. Gönderilen ticari elektronik iletilerin içeriği Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkinda Yönetmelik “Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İleti” başlıklı 8. maddesinde  düzenlenmiş olup aşağıdaki gibidir.

  1. Ticari elektronik iletinin başlığında veya içeriğinde; tacirler MERSİS numarası ve ticaret unvanına yer vermelidir. Ek olarak marka veya işletme adı gibi kendisini tanıtan diğer bilgilere yer verebilir. Kısa mesaj gibi sınırlı alanlar kullanılarak gönderiliyorsa MERSİS numarasına yer verilmesi yeterlidir.
  2. Esnaflar adı ve soyadı ile T.C. veya vergi kimlik numarasına yer vermelidir. Hizmet sağlayıcı, bunlara ek olarak marka veya işletme adı gibi kendisini tanıtan diğer bilgilere yer verebilir.Kısa mesaj gibi sınırlı alanlar kullanılarak gönderiliyorsa adı ve soyadı ile T.C. veya vergi kimlik numarasına yer verilmelidir.
  3. Sesli arama içeriğinde; tacirler için ticaret unvanına, esnaflar için ise adı ve soyadına yer verilir. 
  4. Ticari elektronik iletide, elektronik iletişim aracının türüne bağlı olarak hizmet sağlayıcının telefon, faks, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgilerinden en az birine yer verilir.
  5. Ticari elektronik iletinin niteliği içeriğinden açık bir biçimde anlaşılamıyorsa tanıtım, kampanya ve bilgilendirme gibi niteliği belirleyici bir ibareye yer verilir. Bu ibare; kısa mesaj yoluyla gönderilen iletilerde iletinin başlangıcında, elektronik posta yoluyla gönderilen iletilerde konu bölümünde, sesli aramalarda ise görüşmenin başlangıcında belirtilir.
  6. Ticari elektronik iletide indirim ve hediye gibi promosyonlar ile promosyon amaçlı yarışma veya oyunlar olması halinde bu husus iletide açıkça belirtilir.
  7. Promosyonların geçerlilik süresi ve alıcının bunlardan faydalanmak için yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülüklere ilişkin şartlar, açık ve şüpheye yer vermeyecek şekilde, bu hususlara özgülenmiş bir URL adresi veya müşteri hizmetleri numarası gibi kolay bir şekilde ulaşılabilecek yöntemlerle sunulur.

6. Çıkış Hakkı

 6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun

Alıcının ticari elektronik iletiyi reddetme hakkı 

MADDE 8 – 

(1) Alıcılar diledikleri zaman, hiçbir gerekçe belirtmeksizin ticari elektronik iletileri almayı reddedebilir. 

(2) Hizmet sağlayıcı ret bildiriminin, elektronik iletişim araçlarıyla kolay ve ücretsiz olarak iletilmesini sağlamakla ve gönderdiği iletide buna ilişkin gerekli bilgileri sunmakla yükümlüdür. 

(3) Talebin ulaşmasını müteakip hizmet sağlayıcı üç iş günü içinde alıcıya elektronik ileti göndermeyi durdurur.

7. Onay Gerektirmeyen Durumlar

Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik “Onay Gerektirmeyen Durumlar” başlıklı 6. maddesinde onay gerektirmeyen durumlar düzenlenmiş olup aşağıda açıklanmıştır.

  • Tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler için önceden onay alınması zorunlu değildir.

Ancak tacir ve esnaflar alıcıların çıkış hakkını kullanabilmesi için elektronik iletişim adreslerinin hizmet sağlayıcı tarafından İYS’ye bildirilmesi zorunludur. Bu bağlamda tacir ve esnaf alıcılar ret hakkını kullanırsa, daha sonradan onayları olmaksızın ticari ileti gönderimi yapılamaz

  • Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ile hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumlarında önceden onay alma zorunluluğu aranmaz.

Burada özellikle dikkat edilmesi gereken husus, bu tür ticari iletiler gönderilirken reklam faaliyetleri -mal hizmete özendirmek ve bunların tanımı- yapılamaz.

  • Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmaz.

Bu bağlamda verilen iletişim bilgilerinin amaçla bağlılık ilkesi gereğince pazarlama faaliyetleri nedeniyle kullanılamaz.

  • Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine bilgilendirme amaçlı gönderilen ticari elektronik iletiler için onay alınması zorunlu değildir.

8. İleti Yönetim Sistemi

İYS Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkinda Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 4. maddesinin ö bendindeki tanıma göre,

“Ticari elektronik ileti yönetim sistemi (İYS): Ticari elektronik ileti onayı alınmasına, reddetme hakkının kullanılmasına ve şikâyet süreçlerinin yönetilmesine imkân tanıyan sistemi ifade eder.” 

İYS Bilgilendirme Portalına göre, “Hizmet Sağlayıcılar’ın (Elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişiler) arama, mesaj ve e-posta gibi farklı tipte ticari ileti izinlerini saklayıp yönetebilecekleri, alıcıların verdikleri izinleri görüntüleyip kaldırabilecekleri, izinsiz gönderimleri şikâyet edebilecekleri, kamunun ise ileti şikâyetlerini ve şikâyete konu iznin durumunu görüntüleyebilecekleri, web sitesi, kısa mesaj numarası ve çağrı merkezi üzerinden hizmet verecek, tüm izinleri zaman damgasıyla kayıt altına alıp güvenli biçimde saklayacak ulusal veri tabanı sistemidir. “

Ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ve tüzel kişiler İYS’ye kaydolması gerekmektedir. Alınan onayların 3 iş günü içerisinde İYS’ye bildirilmesi zorunludur. Aksi halde onaylar geçerli olmayacaktır. İYS üzerinden alınmayan onaylarda, onayın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya aittir.

Tıpkı alınan onaylar gibi, alıcıların ret bildirimlerinin de 3 iş günü içerisinde İYS’ye bildirilmesi zorunludur. Alıcı çıkış hakkını İYS üzerinden de kullanabilir. Alıcının ret bildirimi yapmasını takiben üç iş günü içinde ticari elektronik ileti gönderimi durdurulmalıdır.

Hizmet sağlayıcı ve/veya aracı hizmet sağlayıcı onay kayıtlarını, onayın geçerliliğinin sona erdiği tarihten, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren üç yıl süreyle saklar. Talep edilmesi halinde bu kayıtlar Bakanlığa sunulur.

İYS ile ilgili daha detaylı bilgiye https://www.eralp.av.tr/iys-ileti-yonetim-sistemi/ yazımızdan ulaşabilirsiniz.

9. Sonuç

  • Ticari ileti gönderimi kural olarak onaya tabidir.

  • Ticari ileti gönderimi yapmak isteyen hizmet sağlayıcılarının İYS’ye kayıt olma yükümlülüğü vardır.

  • Ticari ileti onayı hangi kanalla verilirse verilsin, alıcıların onayları 3 iş günü içerisinde İYS’ye girilmelidir, aksi halde onay geçersiz olacaktır.

  • Alıcılar, çıkış hakkını her zaman sebep göstermeksizin kullanabilirler.

  • Alıcının ret bildirimi yapması 3 gün içerisinde İYS’ye bildirilir ve ret bildiriminin yapılmasını takiben 3 gün içerisinde ticari ileti gönderimi durdurulur.