Sosyal medyanın etkisinin son dönemde gittikçe artması ve sosyal medya reklamlarının daha büyük kitlelere ulaşabilmesi sebebiyle ile firmalar reklam bütçelerinin büyük bir kısmını sosyal medya reklamları ayırmaya başlamışlardır. Bu durum yüzünden de influencerların birçok paylaşımı reklam haline gelmiştir. Sosyal medya reklamlarının tüketicilerden tarafından reklam olduğunun anlaşılabilmesi ve tüketicinin korunabilmesi adına Reklam Kurulu’nun 04.05.2021 tarihli ve 309 sayılı toplantısında 2021/2 numaralı ilke kararı olarak kabul edilen “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz” yayınlanmıştır.
A.) Ticari Reklam Nedir?
Ticari reklam, Ticari Reklam Ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde“ Ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle bağlantılı olarak, bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi niteliğindeki duyurular” olarak tanımlanmıştır.
B.) Örtülü Reklam Nedir?
Örtülü reklam, Ticari Reklam Ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’ne göre “Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo ya da diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticaret unvanı ya da işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer almasını ve tanıtıcı mahiyette sunulmasını” ifade etmektedir.
C.) Sosyal Medya Nedir?
Sosyal medya, Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz’da 4/5/2007 tarihli ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun kapsamında sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü ve ses gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, olarak tanımlanmıştır.
D.) Sosyal Medya Etkileyicisi Kimdir?
Sosyal medya etkileyicisi, Kılavuzda “Sosyal medya hesabı üzerinden kendisine veya reklam verene ait bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla pazarlama iletişiminde bulunan kişi” olarak ifade edilmiştir. “
E.) Sosyal Medyada Yayınlanan Bir Reklam Nasıl Olmalıdır?
4.05.2021 tarihli ve 309 sayılı toplantısında 2021/2 numaralı ilke kararı olarak kabul edilen Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz’a göre sosyal medya reklamları ilk bakışta sosyal medya kullanıcısının ticari reklam olduğunu anlayabileceği şekilde,büyüklükte ve arayüze uygun bir biçimde, açıkça görünür bir yerde reklam ibaresini içermesi gerekmektedir. Reklam ibaresi arka plan ile aynı renkte olmamalıdır çünkü görünebilir bir fontta ve renkte olmalıdır. Sosyal medya reklamlarının yayınlandığı sosyal medya mecralarına göre farklı zaman ve yerlerde etiketler kullanılmaktadır.
E.1.) Video Mecralarında Yayınlanan Sosyal Medya Reklamları Nasıl Olmalıdır?
Youtube ve Instagram TV gibi video içeriklerinin paylaşılabildiği mecralarda sosyal medya reklamı yayınlanırken video içinde sürekli olarak veya videonun başlığında ya da açıklama kısmında veya ilgili reklamın geçeceği bölümün başında tüketicileri “daha fazla oku” gibi bir alanı tıklamak zorunda bırakmadan yazılı ve sözlü olarak aşağıda belirtilen açıklamalardan en az birine yer verilmesi zorunludur. Bunun yanı sıra aynı kural canlı yayın niteliğinde olan paylaşımlarda yapılan sosyal medya reklamlarında da geçerlidir.
- “Bu video [reklam veren] reklamlarını içermektedir.”
- “Bu video, [reklam veren] ile ücretli işbirliğini içermektedir.”
- “[Reklam veren]’in destekleri ile.”
- “Bu ürünleri [reklam verenden] hediye olarak aldım.”
E.2.) Fotoğraf ve Mesaj Paylaşım Mecralarında Yapılan Sosyal Medya Reklamları Nasıl Olmalıdır?
Instagram,Facebook, Twitter gibi fotoğraf ve mesaj paylaşılabilen sosyal medya mecralarında da sosyal medya reklamları yayınlanmaktadır. Bu tarz mecralarda yapılan sosyal medya reklamlarında fotoğrafın ve/veya mesajın içinde, altında yada açıklamalarda reklam veren firmanın adı, markası veya ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerle beraber, paylaşımın reklam olduğunu anlatan aşağıdaki hashtaghlerden en az biri kullanılmalıdır.
- #Reklam
- #Reklam/Tanıtım
- #Sponsor
- #İşbirliği
E.3.) İçeriğin Yalnızca Kısa Bir Süre İçin Görüntülenebildiği Mecralarda Yapılan Sosyal Medya Reklamları Nasıl Olmalıdır?
İçeriğin kısa süre görüntülenebildiği, Instagram hikayelerive Snapchat gibi mecralarda sosyal medya reklamı yapılırken paylaşımın devamı boyunca markaya ilişkin ad,ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerin yer alması gerekir bunun yanı sıra aşağıdaki hashtaglerden en az birinin bulunması da zorunludur.
- #Reklam
- #Reklam/Tanıtım
- #Sponsor
- #İşbirliği
- #Ortaklık
- “@[Reklam veren] ile işbirliği”
- “@[Reklam veren] tarafından sağlandı.”
- “@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı”
E.4.) Podcast Mecrasında Yapılan Sosyal Medya Reklamları Nasıl Olmalıdır?
Podcast kanalı ile yapılan reklam işbirliklerinde kaydın başında sonunda ve ortasında sözlü ve yazılı olarak aşağıda yer alan açıklamalardan birisinin bulunması zorunludur.
- “Bu podcast, [reklam veren] hakkında reklam içerir.”
- “Bu podcast, [reklam veren] ile ücretli bir işbirliğinden oluşmaktadır.”
- “[Reklam veren]’in destekleri ile.”
- “Ürünleri (podcastimde bahsettiğim) [reklam verenden] hediye olarak aldım.”
D.) Örtülü Reklam Yasağı
Sosyal medya içerik üreticilerinin aldığı reklamlar karşılığında, tüketicinin reklam olduğunu anlayamayacağı türden paylaşımlar yapılması Tüketici Kanunu m.61/ uyarınca: “Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı mahiyette sunulması örtülü reklam olarak kabul edilir. Her türlü iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır.” yasaklanmıştır ve bu yasak örtülü reklam yasağı olarak adlandırılmaktadır.
Örtülü reklam yasağının tespiti Reklam Kurulu tarafından yapılmaktadır. Reklam Kurulu yasağın ihlal edilip edilmediğini tespit ederken yapılan paylaşımın tanıtıcı mahiyette olup olmadığına ve reklam amacı taşıyıp taşımadığı unsurlarını dikkate almaktadır. Dolayısıyla sosyal medya etkileyicilerinin içeriklerinde bir markaya ait görünen logo,amblem vb.işaretleri içeriklerinde blurlaması eğer buna rağmen ürünün markası şekli,rengi gibi özelliklerden anlaşılıyor ise mutlaka reklam ibaresinin paylaşıma eklenmesi gerekmektedir.
Günümüzde örtülü reklam yasağı ihlali sebebiyle verilen birçok Reklam Kurulu kararı mevcuttur. 2020/4780 dosya numaralı Reklam Kurulu Kararında :“Sosyal medya platformunda yayınlanan reklamlarda, tüketicilerin ilk karşılaştıkları anda başka bir şey yapmalarına gerek kalmadan paylaşımın reklam olduğunun anlaşılması gerektiği; bu nedenle, fotoğrafın ve/veya mesajın içinde ya da altında veya açıklamalarında reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle birlikte Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz’un 9 uncu maddesinde belirtilen etiketlerden ya da açıklamalardan en az birine yer verilmesi gerektiği halde inceleme konusu paylaşımlarda söz konusu bilgilere yer verilmediği; gerekçesiyle örtülü reklam yasağı ihlali kararı verilmiştir.
Sonuç olarak;
- Kısaca söyleyecek olursak sosyal medya reklamları, her sosyal medya mecralarına göre değişen ancak arayüze uygun biçimde renkte ve açıkça görünür şekilde reklam etiketleri ile paylaşılmalıdır.
- Sosyal medya reklamları paylaşımlarının reklam işbirliği olduğunu, tüketicinin ilk bakışta anlaması gerekmektedir.
- Sosyal medya etkileyicilerinin, sosyal medya reklamlarını paylaşırken Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz’a uygun davranması gerekmektedir çünkü aksi halde idari para cezası ödemek zorunda kalacaklardır.
- Sosyal medyada reklamı olan ancak reklam içeriği olduğu açıklanmayan içerikler örtülü reklam olarak adlandırılırlar ve örtülü reklamın yapılması yasaktır.