Giriş
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte hayatımız da evriliyor. Bu evrimin örneklerinden biri de kullandığımız paranın evrimidir. Günümüzde, merkezi olmayan, şeffaf, güvenli ve izlenemez işlemler sağladıkları için kripto para birimlerini kullanmak dünya çapında oldukça yaygın olmaya başlamıştır. Merkeziyetsiz olmalarının nedeni, kripto para borsalarının blockchain teknolojisi ile inşa edilmiş olmasıdır. Blockchain teknolojisi temel olarak, bu iletimlerin özel anahtarlara sahip olması itibariyle, kullanıcılar arasında iletilmesi istenen bilgilerin doğrudan iletimini sağlar. Hem blockchain teknolojisinin hem de kripto para birimlerinin bu özelliklerini taşıyan kripto paraların takibi zor olduğu için yasa dışı parasal işlemlerde kullanılmasının kaçınılmaz olduğu söylenebilir. Yapılan işlemleri takip etmek zor olmasına rağmen, kripto para birimlerinin yasa dışı kullanımını önleyebilir miyiz? Kripto para birimleri, blockchain teknolojisine dayalıdır, bu nedenle yasa dışı kullanımlarını önlemek imkansızdır. Bununla birlikte, kripto para birimleri, devletler tarafından onaylanan yeni bir blockchain teknolojisi altında yasallaştırılırsa, kripto para birimlerinin yasa dışı kullanımı azaltılabilir. Hem kullanıcıların hem de devletlerin sistemi onaylaması ve güven duyması, yeni üretilecek blockchain sistemi için önem teşkil edecektir. Bu, bilişim suçlarının azaltılması açısından insanlık için yeni bir dönem başlatacak ve gelecekte bunların önlenmesi için bir adım olacaktır.
Blockchain nedir?
Bahsedilen tanımları anlamak için öncelikle “blockchain teknolojisi” kavramını tanımlamamız gerekmektedir. Blockchain teknolojisi, genellikle bir blok zincirinden sorumlu olan ve tüm bağlı kullanıcılar arasında bilgilerin doğrudan iletilmesine izin veren bir eşler arası ağdır (P2P). Bu işlemler, kullanıcıların geleneksel para kurumları tarafından uygulanan işlem ücretlerinden kaçınmasını sağlayarak, hem genel hem de özel anahtarlar kullanılarak yapılır. (Aurin, 2020) Böylece kripto para gönderimi yaparken özgürce hareket etme alanı oluşmaktadır. Bu özgürlüğe işlemin gizliliği denmektedir; çünkü kullanıcıların mahremiyetini korumaktadır. Ancak, bu durum ne yazık ki parasal işlemlerin izlenemezliğinden faydalanarak hukuka aykırı olarak kullanılmasına olanak sağlamaktadır.
Kripto para birimi nedir?
Tanımlardan devam edecek olursak ikinci terim “kripto para birimi” dir. Kripto para birimi, blockchain teknolojisi ile korunan dijital veya sanal bir değişim aracıdır. Ayrıca, “kripto para birimleri son derece özerktir ve hem siyasi etkiden hem de finansal otoritelerin eylemlerinden bağımsızdır.” (Aurin, 2020) Bu tanım, yasadışı parasal işlemler gibi kripto para birimleri ile yapılan faaliyetleri yasallaştırmanın neden zor olduğunun cevabıdır. Buna rağmen, devletleri kripto para birimlerini onaylamaya ve yasallaştırmaya ikna edebilirsek, onları takip etmek için bir kapı da açabiliriz. “Yasallaştırma” terimini kullanarak, yeni bir blockchain teknolojisi oluşturmak isteyen devletlerin, kullanıcıların güvenliğini sağlayacağını ve paralarını güvenli bir şekilde tutmalarını garanti edeceğini kastediyoruz. Bunun karşılığında ise, verilerini paylaşmaya istekli kullanıcılar, eylemlerinin devletler tarafından takip etmelerini sağlayacak olan yeni blockchain teknolojisinde para işlemleri için kullandıkları cüzdanlarını paylaşacaklar. Yeni oluşturulan blockchain platformunda kripto suçlarını azaltmak ve kullanıcıların güvenliğini sağlamak için bunun bir kazan-kazan senaryosu olacağı söylenebilir.
Kripto Tabanlı Yasadışı Faaliyetlere Yönelik Harekete Geçme
Kripto tabanlı yasa dışı faaliyetlere karşı önlem almak, hızla yayıldığı ve her geçen gün arttığı için çok önemlidir. Suçlular, gerçek isimlerini kullanmaya gerek duymadan ve tespit edilmeden çok fazla para taşıyabildikleri için kripto para birimleri aracılığıyla para transfer etmeyi seçmeye başladılar. (Blockchain Consultus, 2019) Kripto para birimi kullanılarak işlenen suçlar arasında yasa dışı ticaret, kara para aklama, sermaye kontrollerinden kaçınma ve terörizmi finanse etme potansiyeli yer alır. (Blockchain Consultus, 2019) Kripto para birimleri üzerinden yasadışı eylemlerin artmasıyla ilgili yapılmış istatistiksel bir analiz var. “Kripto para birimine dayalı suç, 2021’de tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı ve yasadışı adresler, 2020’de 7,8 milyar dolardan yıl boyunca 14 milyar dolara yükseldi.” (Team, 2022) Bu analiz, parasal işlemler yaparken izlenebilir olmak istemeyen kişilerin sıklıkla blockchain teknolojisini ve dolayısıyla kripto para birimlerini kullandığını gösteriyor. Bu hukuka aykırı fiiller azaltılmak isteniyorsa, bu fiillerin izlenebilir, tespit edilebilir olması gerektiği söylenebilir. İşlemlerin takip edilebilmesi için öncelikle kripto para birimlerinin devletler tarafından kabul edilmesi ve yasallaştırılması gerekmektedir. Kripto suçlarıyla mücadele fikirlerinden biri de gelişen teknolojiye ilişkin yeni yasalar düzenlemektir (Simi Siwisa, 2021). Ancak, işlemler bir blok zincirindeyken yeni düzenlenmiş yaptırımları uygulamak gerçekten zordur. Bu nedenle, fikrimiz, her iki taraf için de güvenlik sağlayan, isteyen devletler ve işlemlerinin izlenebilir olmasını isteyen kullanıcılar tarafından onaylanacak yeni bir blockchain teknolojisinin düzenlenmesidir. Devletler bu yeni teknolojiyi onaylarsa, kripto para birimlerini de kabul edecekler ve bu da onları bu yeni teknoloji için yeni yaptırımlar ve yasalar düzenlemeye yönlendirecek. Interpol ayrıca bu konuyu ele almıştır, Direktör de Wild, “Vatandaşları ve küresel ekonomiyi kripto para birimlerinin ve diğer sanal varlıkların kötüye kullanılmasından korumak, devlet yetkilileri, düzenleyiciler ve devlet yetkilileri ile el ele çalışan kolluk kuvvetleri tarafından uyumlu ve sürekli eylem gerektiren bir görevdir” dedi, bu nedenle bu tür küresel, çok sektörlü olaylar küresel güvenliğin anahtarıdır” (INTERPOL, 2021). Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda, kripto para birimlerinin yasallaştırılmasının her ülke için manuel olarak yapılması gerektiği ve böylece yeni blockchain teknolojisini kullananların suç oranlarının azalacağı söylenebilir.
Yeni Bir Yasallaştırılmış Blockchain Teknolojisi
Tüm bu anlatılanlardan sonra, kripto bazlı parasal işlemlerin yasa dışı kullanımının azaltılması sürecini sağlayacak olan sistemle ilgili detaylardan bahsetmek önemlidir. Sistem temel olarak hem devletlerin hem de kullanıcıların işlemlerini takip etmelerini ve korumalarını sağlayacak yeni bir blockchain teknolojisi yaratmak üzerinedir. Kullanıcılar, kimlik bilgilerini devletlerinin tanımasını sağlayacak ve böylece işlemler anonim olarak yapılmayacaktır. Böylece, devletin kullanıcının işlemleri hakkında bir fikri olacak ve bu onlara, eylemin kendi hukuk sistemleri için yasal olup olmadığını analiz etme ve tespit etme fırsatı verecektir. Ayrıca, sahip oldukları bilgilerle devlet, kullanıcının elde ettiği gelirin vergisini de alabilecektir. Kripto paraların vergilendirmesi sorunu, devletlerin genellikle kripto para birimlerini yasallaştırmaktan kaçınmasının nedenlerinden biridir. Bu durumu da ortadan kaldırarak, devletlerin de ılımlı bakacağı bir model ön gördüğümüzü düşünüyoruz. Devletlerin bakış açısına bakacak olursak bu blockchain teknolojisi ile gönüllü kullanıcıların işlemleri izlenebilir olacak yani blockchain kullanıcısının cüzdanına çok büyük miktarda kripto para girişi veya çıkışı olduğunda sorumlu devlet çalışanları bu giriş ve çıkışlar konusunda kullanıcıyı uyarabilecek, bilgi isteğinde bulunabileceklerdir. Ayrıca devlet işlemin izini sürerse şüpheli işlemlere karşı da yasal işlem başlatabilecek, bu da kripto paraların yasa dışı kullanımını azaltacaktır. Bu sistem ile kullanıcılar devlete güvenecek ve devlet kullanıcıların kripto paralarına zarar verecek her türlü eylemden kaçınacaktır. Tüm işlemler isteğe bağlı olacağından; sadece gönüllünün eylemleri izlenebilir olacaktır. Bu biraz dar görünse de kripto tabanlı suçlarla mücadeleye yönelik önemli bir adım sayılabilir. Kanımızca, gönüllü kullanıcılar çok olacaktır, çünkü anonim faaliyetleri takip etmek zor olduğundan, blockchain veritabanında sahip oldukları paranın güvenliğini sağlamanın da zor olduğunun bilincinde olacaklardır.
Sonuç ve Özet
Sonuç olarak, kripto para birimleri değişen dünyanın sabit değişkenlerinden değildir. Kripto para birimleri, blockchain teknolojisi ile parasal işlemlerde kullanılması sıklıkla tercih edilen dijital veya sanal paralardır. Bu tercihin sebebi kripto para birimlerinin merkezi olmayan, şeffaf, güvenli ve izlenemez işlemler oluşturmasıdır. Ne yazık ki izlenemez olmalarıyla, suçluları cezbettiklerini söylemek mümkündür. Suçlular; kripto para birimlerini yasa dışı ticaret yapmak, kara para aklamak, sermaye kontrollerinden kaçınmak ve terörizmi finanse etme potansiyeli için kullanmaktadır. Böylece, kripto tabanlı suç oranları her geçen gün hızla artmaktadır. Bu eylemleri kalıcı olarak engellemenin gerçekten çok zor olduğunu söylemek mümkündür. Ancak, bizce bunları azaltmanın bir yolu var. Bunun yolu, gönüllü devletler ve gönüllü kullanıcılar tarafından onaylanacak olan blockchain teknolojisi kullanılarak yeni bir sistem oluşturmaktır. Sistemi onaylayan devletler, bu sistem her iki taraf için de gönüllü olarak uygulanacak bir sistem olacağı için, kendi hukuk sistemlerini sisteme empoze edebileceklerdir. Bu sistem, blockchain teknolojisi kullanılarak, kullanıcıların kripto para cüzdanlarını paylaşmalarına izin verecek ve devletlerin bu cüzdanlarla yapılan aktarımları izlemesine olanak tanıyacaktır. Bu sistem sayesinde, devletler gönüllü kullanıcıların cüzdanlarının güvenliğini sağlayacak ve kullanıcılar tarafından yapılan işlemler izlenebilir olacaktır. Takip edilemez olmak, insanların kripto para birimleri ile yasa dışı eylemlerde bulunma cesaretinin ana nedenlerinden biridir, bu nedenle bunu ortadan kaldırarak suç oranlarının azalacağını söylemek mümkündür. Bu senaryoda, bu yeni blok zincir sistemine kaydolan kişiler, işlemlerinin şüpheli görülmesi durumunda eylemlerinden, mevcut kanunları uyarınca sorumlu tutulabileceklerini kabul edeceklerdir. Bu sistem çalışırsa, kripto tabanlı yasa dışı eylemleri engelleyemez, ancak birçok insan kripto paralarının devletleri tarafından korumasını isteyeceği için gönüllü olarak sisteme kaydolacağından, yasa dışı eylemlerin azaltılabileceği söylenebilir. Bu sistem sayesinde, sisteme kayıt olan kişilerin eylemleri gözlemlenecek ve suçlular artık anonim olmadıkları için daha çekingen olacaklardır.
Öykü TORUN
Kaynakça
Aurin, A. (2020). Topic 1: The Regulation of Cryptocurrencies. Erişim tarihi, 5 Mart 15, 2023, SEKMUN ECOSOC’tan: https://sekmun.org/wp-content/uploads/2020/02/ECOSOC-TOPIC-1.pdf
Blockchain Consultus. (2019, 4 Ekim). Cryptocurrency and crime: uses and ways to stop it. Erişim tarihi 10 Mart 2023, Blockchain Consultus’tan: https://www.blockchainconsultus.io/cryptocurrency-crime-uses-ways-stop/
INTERPOL. (2021, 9 Aralık). Cryptocurrency crime: preventing the misuse of virtual assets by organized crime for money laundering. Erişim tarihi 9 Mart 2023, INTERPOL’den: https://www.interpol.int/News-and-Events/News/2021/Cryptocurrency-crime-preventing-the-misuse-of-virtual-assets-by-organized-crime-for-money-laundering
Malik, N. (2018, 31 Ağustos). How Criminals And Terrorists Use Cryptocurrency: And How To Stop It. Erişim tarihi 12 Mart 2023, Forbes’ten: https://www.forbes.com/sites/nikitamalik/2018/08/31/how-criminals-and-terrorists-use-cryptocurrency-and-how-to-stop-it/?sh=67b3acc33990
Mulligan, C. (2018, Aralık). Blockchain and Sustainable Growth. Erişim tarihi 11 Mart 2023, UN Chronicle’dan: https://www.un.org/en/un-chronicle/blockchain-and-sustainable-growth
Simi Siwisa, S. K. (2021, 28 Temmuz). Why we need new rules and tools for cryptocurrencies. Erişim tarihi 13 Mart 2023, World Economic Forum’dan: https://www.weforum.org/agenda/2021/07/new-rules-tools-cryptocurrencies/
Team, C. (2022). Crypto Crime Trends for 2022: Illicit Transaction Activity Reaches All-Time High in Value, All-Time Low in Share of All Cryptocurrency Activity. Chainalysis.