Öğretim Görevlisi Av.Özge EVCİ ERALP

2023-2024

1. E-Dönüşüm

Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojileri hayatın birçok alanına girmiş durumdadır. Artık gerçek ve tüzel kişiler ile devletler kendilerini bilgi ve iletişim teknolojileri ile şekillendirmekte, birçok faaliyetinde bu teknolojilere yer vermektedirler. Sanayide ve üretim sürecinde mekanik çözümlerin yanında bu teknolojiler de sıkça kullanılmaktadır.

Kişisel ve kurumsal işlemler, evden alışveriş, fatura veya vergi ödemeleri, rezervasyon işlemleri, bankacılık gibi sayılamayacak kadar uygulama ve hizmet internetten veya bilişim sistemlerinden sunulmaktadır. Belirli bir mekâna ve zamana bağımlı olmaksızın bir düğmeye basılarak veya birkaç tıklama ile birçok işlemin ve faaliyetin gerçekleştirilmesi çalışmaları tüm dünyada hızla sürdürülmektedir.

İnternet ve uygulamaya geçirilen bilişim sistemleri sayesinde insanlar kolay, ucuz ve hızlı bir şekilde; pek çok bilgi ve belgeye erişebilmekte, günlük hayatta ihtiyaçlarını karşılayabilmekte, karşılıklı görüşme ve haberleşmelerini de her geçen gün daha ileri düzeyde yapabilmektedirler.

Belirtilen gelişmeler dikkate alındığında günümüz toplumlarında; bilgi üretme ve paylaşma, bilgiye kolay ve hızlı erişim, bilginin iyi işlenmesi, analiz edilmesi ve kullanılması gibi hususların ön plana çıktığı görülmektedir.

Çağdaş devletlerde, katılımcı demokrasi ve yönetim, saydamlık, hesap verebilirlik, etkinlik, basitlik, az bürokrasi, kaynakların etkin kullanımı, kamu mal ve hizmet sunumlarında hız ve verimliliğin sağlanması gibi amaç ve ilkeler vazgeçilmez esaslar olarak benimsenmiştir. Bilgi ve iletişim teknolojileri de bu esasların hayata geçirilmesinde en etkili araç olarak görülmüştür.

Bu durum özel kurumların yanında kamu kurumlarının da teknolojik gelişmelere paralel olarak kendilerini yeniden yapılandırmalarını zorunlu kılan bir ortamı beraberinde getirmiş, bilim ve teknolojinin kamu işlerinin yürütülmesinde yoğun olarak kullanılması sonucunu doğurmuştur. Bu çerçevede kamu örgütlerindeki klasik kâğıt üzerinde yazışma yönteminin yerini elektronik yazışma yöntemine bırakması, elektronik kurumsallaşmaya (e- kurum) geçilmesi bir tercihten öte zorunluluk haline gelmiştir.

Bu nedenlerle devletler, hızla artan kamusal talepleri karşılamak, hızlı, verimli ve güvenilir şekilde çalışabilmek için, bilgi ve haberleşme teknolojileri ile tam entegre bir yapı içinde, dinamik bilgi tabanlı çözümlerden azami oranda faydalanma ihtiyacını duymuşlardır.

Bilgi ve iletişim teknolojilerini etkin kullanarak, mevcut kültürün, iş modelinin, iş süreçlerinin, ürün ve hizmetlerin; çalışan, vatandaş, iş ortakları ve diğer tüm sosyal paydaşların yararına, bir bütünlük içinde değiştirilmesi anlamına gelmektedir.

Türkiye’nin e-Devlet politikaları zaman içerisinde, küresel ölçekli dijital dönüşüm ve kamu yönetimi reform çalışmaları doğrultusunda önemli değişikliklere uğramıştır.

Geçmiş dönem e-Devlet politikalarının gündeminde, kamu kurum / kuruluşlarının kurumsal süreçlerinin elektronik ortama taşınması ve organizasyon yapılarının güncellenmesi yer almıştır.

Günümüz koşulları, vatandaş odaklı e-dönüşüm, sosyal ağlar, yönetişim ve şeffaflık ile hesap verebilirlik kavramlarını öne çıkartarak, e-Devlet alanındaki planlama, karar verme ve uygulama süreçlerinde rol oynayan tüm paydaşlar ile devlet arasındaki ilişkilerin yeniden tanımlanmasını gerektirmektedir.

Son yıllarda Türkiye’de kamu sektöründe karar alma ve uygulama süreçlerinde devletin diğer aktörler ile olan ilişkilerinde daha katılımcı, şeffaf ve bütüncül bir yaklaşımın izlenmesi için önemli adımlar atılmaktadır.

2. Adalet Bakanlığı Stratejik Planı 2015-2019

Adalet hizmetlerinin bilişim altyapısı önemli gelişme kaydedilen alanların başında gelmektedir. Ülkemizin Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı ile somutlaşan e-dönüşüm stratejisinin önemli bir ayağını oluşturan Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP), alanında öncü rol üstlenmiş ve küresel ölçekte örnek alınır bir hale gelmiştir. Sistemin donanım ve yazılım alt yapısı sürekli güncellenebilir biçimde oluşturulmuş, iç otomasyon ile bilgi otomasyonu sistemleri kurulmuş ve dış birimlerle bütünleşmesi sağlanmıştır.

Birinci Plan döneminde; sistemin diğer kurumlarla bütünleşmesinin yanı sıra, yararlananlara yönelik adalete erişimi güçlendiren birçok uygulama geliştirilmiştir. Bu Plan döneminde özellikle;

-bütünleşme kapasitesinin artırılması,

-güvenliğin güçlendirilmesi 

-adalet kurumlarını birbirine bağlayan Sesli ve Görüntülü Bilişim Sisteminin (SEGBİS) yaygınlaştırılması hususlarına ağırlık verilmiştir.

-İnternet üzerinden adli süreçler konusunda bilgilendirmeye yönelik uygulamalar da geliştirilmiştir. UYAP üzerinden elektronik imza ile dava açma ve dava bilgilerine ulaşma, SMS aboneliği ile bilgilendirme imkânları bu alanda önem taşıyan diğer çalışmalardır.

-UYAP kapsamında tüm iş ve işlemlerin bilişim sistemi üzerinden yapılması ile başta yargı kurumları olmak üzere ilgili kurumlarla e-devlet kapsamında bütünleşmesinin sağlanması önem taşımaktadır.

-Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi (SEGBİS) ile yargı yerleri arasında ayrı bir iletişim ağı kurulmaktadır. Uzaktan ifade alma yöntemi yargı mensuplarının da işlerini kolaylaştırmakta ve ceza infaz kurumlarından adliyelere nakil de azalmış bulunmaktadır. Önümüzdeki süreçte sistemin kullanım alanı daha da genişletilecektir.

-İcra ve iflâs dairelerinde yapılan tüm işlemlerin elektronik ortamda yapılmasının yanı sıra, icra ve iflâs dairelerine yapılacak her türlü tahsilat ve reddiyatın banka aracılığıyla yapılarak nakit para alış verişinin önüne geçilmiştir. Plan döneminde icra satışlarına UYAP aracılığıyla elektronik teklif yoluyla katılma usulü getirilmiştir. Bunlar dışında icra dairelerinin etkinliğinde en önemli unsur olan insan kaynakları kapasitesi de geliştirilmiştir. 

-İnternet üzerinden adli süreçler konusunda bilgilendirmeye yönelik uygulamalar da geliştirilmiştir. UYAP üzerinden elektronik imza ile dava açma ve dava bilgilerine ulaşma, SMS aboneliği ile bilgilendirme imkânları bu alanda önem taşıyan diğer çalışmalardır.

2.1. Genel Hedefler

Hedef 1 Tebligat Sisteminin Güçlendirilmesi Stratejiler:

• Elektronik tebligatın etkin biçimde kullanılması sağlanacaktır.
• Tebligat sisteminin sadeleştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacaktır.
• Yargı çalışanları ile tebligat memurlarına eğitim verilerek hata payı azaltılacaktır.
• Hizmetten yararlananların farkındalığı arttırılacaktır.
• Uluslararası adli tebligat işlemleri yeniden yapılandırılacaktır.

Hedef 2 Yargısal Süreçler Konusunda Yararlanıcıları Bilgilendirme Mekanizmalarının Kurulması Stratejiler:

• Bakanlık ve adliye internet sitelerinin standartları belirlenecek ve internet sitelerinin bu standartlara uygun biçimde güncel tutulması sağlanacaktır.
• Adliyelerde yararlanıcılara sunulmak üzere yol gösterici ve kullanıcı dostu görsel materyaller hazırlanacaktır

Hedef 3 Arşiv Hizmetlerinin Geliştirilmesi Stratejiler:

• Adliye arşivlerinde teknolojik imkanların etkin kullanımı sağlanacaktır.
• Elektronik arşiv uygulaması başlatılacaktır.

Hedef 4 Yargıda Bilişim Hizmetlerinin Geliştirilmesi / Adalet İstatistiklerine İlişkin Kapasitenin Güçlendirilmesi Stratejiler:

• Bilişim sisteminin teknolojik altyapısı ve insan kaynakları kapasitesi sürekli geliştirilecektir.
• Yargı hizmetlerinde SEGBİS uygulaması yaygınlaştırılacaktır.
• Duruşmaların sesli ve görüntülü olarak da kayıt altına alınması sağlanacaktır.
• UYAP’ın yargılamalar açısından önem taşıyan konularda diğer kurumlarla entegrasyonu artırılacaktır.
• Yargı bilişim sisteminin mobil uygulamaları geliştirilecektir.
• Adalet istatistiği üretilen alan sayısı artırılacaktır.

E-adalet sistemi; güvenilir, adil, etkili, hızlı, verimli ve şeffaf bir yargılama mekanizması oluşturulmasına önemli oranda yardımcı olacak, yargı giderlerinin azaltılmasını, yargı çalışanlarının kıymetli vakitlerini ve dikkatlerini bürokratik işlemlerden öte asıl işlerine vermelerini, iş yükünü hafifleterek personelin moralinin arttırılmasını ve kaynakların etkin kullanımını da sağlayacaktır.

2.2. Bilgi İşlem Daire Başkanlığının Hedefleri

Adalet Bakanlığı’nın 2015-2019 Stratejik Planında; Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığını

ilgilendiren amaç ve hedefler şöyledir:

Amaç 1: Hukuk ve Ceza Adaleti Sisteminin Kalitesini ve Etkinliğini Geliştirmek

Hedef 1: Soruşturmaların Etkinliğinin Artırılması

Stratejiler:

• UYAP sistemi ile adli kolluk bilişim sistemlerinin bütünleşmesi sağlanacaktır

Performans Göstergeleri:

• UYAP sistemi ile adli kolluk bilişim sistemlerinin tam bütünleşmesi

Hedef 2: Tebligat Sisteminin Güçlendirilmesi

Stratejiler:

• Elektronik tebligatın etkin biçimde kullanılması sağlanacaktır

Performans Göstergeleri:

• Tüm adalet teşkilatında elektronik tebligatın kullanılmaya başlanması

Amaç 2: Adalete Erişim ile Mağdurlara ve Dezavantajlı Gruplara Yönelik

Uygulamaları Geliştirmek

Hedef : Yargısal Süreçler Konusunda Yararlanıcıları Bilgilendirme

Mekanizmalarının Kurulması

Stratejiler:

• Bakanlık ve adliye internet sitelerinin standartları belirlenecek ve internet

sitelerinin bu standartlara uygun biçimde güncel tutulması sağlanacaktır

Performans Göstergeleri:

• İnternet sitelerinin standartlarının belirlenmesi
• İnternet sitelerinin standartlara uygun biçimde oluşturulması ve güncel tutulması

Amaç 3: Organizasyon Yapısı ile Fiziki ve Teknik Altyapıyı Güçlendirmek

Hedef 1: Yargıda Bilişim Hizmetlerinin Geliştirilmesi / Adalet İstatistiklerine

İlişkin Kapasitenin Güçlendirilmesi

Stratejiler:

• Bilişim sisteminin teknolojik altyapısı ve insan kaynakları kapasitesi sürekli

geliştirilecektir

• Yargı hizmetlerinde SEGBİS uygulaması yaygınlaştırılacaktır.
• Duruşmaların sesli ve görüntülü olarak da kayıt altına alınması sağlanacaktır.
• UYAP’ın yargılamalar açısından önem taşıyan konularda diğer kurumlarla

entegrasyonu artırılacaktır

• Yargı bilişim sisteminin mobil uygulamaları geliştirilecektir
• Adalet istatistiği üretilen alan sayısı artırılacaktır

Performans Göstergeleri:

• Teknolojik altyapının ve insan kaynakları kapasitesinin geliştirilmesi
• SEGBİS sisteminin etkinleştirilmesi
• Duruşmaların sesli ve görüntülü olarak da kayıt altına alınması
• Entegrasyonun tamamlandığı kurum sayısı
• İhtiyaç duyulan tüm alanlarda istatistik üretilmeye başlanması
• Mobil uygulamaların geliştirilmesi

Hedef 2: Denetim Mekanizmasının Daha Etkin Hale Getirilmesi

Stratejiler:

• Denetim uygulamalarının UYAP üzerinden de yapılması sağlanacaktır

Performans Göstergeleri:

• Denetim uygulamalarının UYAP üzerinden de yapılması

Hedef 3: Adalet Teşkilatının Fiziki ve Teknik Kapasitesinin Geliştirilmesi

Stratejiler:

• Adalet teşkilatının teknik altyapısının güçlendirilmesi çalışmalarına devam

edilecektir

• Yatırım Programında yer alan projeler tamamlanacaktır

Hedef 4: Mahkeme Yönetimi Sisteminin Güçlendirilmesi

Stratejiler:

• Mahkeme yönetimi sistemi uygulaması ağır ceza merkezleri dışında da

yaygınlaştırılacaktır

• Adliyelerde danışma masası, ön bürolar ve kısıtlı alan uygulaması

yaygınlaştırılacaktır

Performans Göstergeleri:

• Mahkeme yönetimi sistemi uygulamasının yaygınlaştırılması
• Danışma masası, ön büro ve kısıtlı alan uygulamasının yaygınlaştırılması

Hedef 5: Arşiv Hizmetlerinin Geliştirilmesi

Stratejiler:

• Adliye arşivlerinde teknolojik imkanların etkin kullanımı sağlanacaktır
• Elektronik arşiv uygulaması başlatılacaktır

Performans Göstergeleri:

• Arşivlerde teknolojik imkanların kullanılması
• Elektronik arşiv uygulaması ve arşiv konusunda eğitim verilmesi

2015-2019 Stratejik Planı döneminde; UYAP bilişim sisteminin diğer kurumlarla bütünleşmesinin yanı sıra, yararlanıcılara yönelik adalete erişimi güçlendiren birçok uygulama geliştirilmiştir. Özellikle kolluk birimleri ile entegrasyon bu alanda sağlanan en önemli gelişmelerden olmuştur.

Avukatlara sunulan hizmet çeşitliliğini artırmak ve yargılama işlemlerini daha rahat takip edebilmelerini sağlamak amacıyla hazırlanan CELSE (Mobil Avukat Bilgi Sistemi) uygulaması da bu dönemde hizmete sunulmuştur. Plan döneminde aşama kaydedilen bir diğer alan ise adalet hizmet binalarının yenilenmesidir.

2014 yılından bu yana 54 hizmet binası tamamlanmıştır. 2014 yılı itibariyle adalet hizmetlerinin verildiği kapalı alan toplamı 2.724.2016 metrekare iken 2018 yılı sonu itibariyle bu rakam 3.902.477 metrekareye yükselmiştir.

Ayrıca; abonelik sözleşmesinden kaynaklanan ve vekille takip edilen para alacaklarına ilişkin ilamsız icra takiplerinin haciz aşamasına kadar olan işlemlerinin icra dairesine gelinmeden, UYAP ve PTT entegrasyonu ile oluşturulan Merkezi Takip Sistemi üzerinden yürütülmesine imkân tanıyan bir takip prosedürü hayata geçirilmiştir. (https://sgb.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/27102020154519Stratejik%20Plan%20(2019-2023)%2023.10.2020.pdf)

3. 2016- 2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı

2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı; Türkiye’nin 2023 vizyonu, Onuncu Kalkınma Planı ve 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (BTS) çerçevesinde, kurum / kuruluşların stratejik planları, diğer ulusal strateji belgeleri (“Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı”, “Ulusal Siber Güvenlik Stratejisi ve Eylem Planı”, “Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisi Hedef 2023” vb.) ve e-Devlet ekosistemindeki tüm paydaşların ihtiyaçları dikkate alınarak hazırlanmıştır. Avrupa Birliği (AB) ”Dijital Gündem 2020 Strateji Belgesi ve 2016-2020 e-Devlet Eylem Planı”, Birleşmiş Milletler (BM) ”Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SDGs) perspektifi” ile Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) “Dijital Devlet Stratejileri Hakkında Konsey Tavsiyeleri” gibi uluslararası belgeler Strateji ve Eylem Planı’nın hazırlanmasında önemli referanslar olmuştur.

Bu belge ile somutlaşan eDevlet politikasının şekillendirilmesinde ve uygulanmasında bütüncül ve sürdürülebilir bir “e-Devlet Ekosistemi” stratejik bakış açısı benimsenmiştir.

e-Devlet vizyonuna ulaşmak için e-Devlet ekosistemi bakış açısı ile aşağıda belirtilen stratejik amaçlar tanımlanmıştır:

Stratejik Amaç 1: e-Devlet Ekosisteminin Etkinliğinin ve Sürdürülebilirliğinin Sağlanması

Stratejik Amaç 2: Altyapı ve İdari Hizmetlere Yönelik Ortak Sistemlerin Hayata Geçirilmesi

Stratejik Amaç 3: Kamu Hizmetlerinde e-Dönüşümün Sağlanması

Stratejik Amaç 4: Kullanım, Katılım ve Şeffaflığın Artırılması

Belirlenen her bir stratejik amaç, e-Devlet politikasına makro düzeyde yön verecek üst seviye eksen ifadesidir. Stratejik amaçlara ulaşılması için 13 hedef belirlenmiştir. Hedeflerin gerçekleştirilmesi için 43 eylem tanımlanmıştır. Belirlenen 4 stratejik amaç, 13 hedef ve 43 eylemin her biri e-Devlet vizyonunun temel değerleri doğrultusunda şekillenmiştir. Aşağıda yer alan makro seviye göstergeler 2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nın başarı kriterleri olarak tanımlanmıştır.

Eylem planının tamamlanması ile belirlenen makro seviye göstergelerde yükselme hedeflenmektedir.

e-Devlet hizmet sunum etkinliği

e-Devlet hizmetlerinin kullanımı

e-Devlet hizmetlerinden memnuniyet

e-Devlet ile sağlanan kamu yararı

Türkiye’nin uluslararası e-Devlet endekslerindeki konumu

http://www.edevlet.gov.tr/wp-content/uploads/2016/07/2016-2019-Ulusal-e-Devlet-Stratejisi-ve-Eylem-Plani.pdf

Türkiye’de dava süreçleri ile ilgili işlemler Adalet Bakanlığı tarafından devreye alınan UYAP sistemi ile elektronik ortamdan takip edilmektedir. Sisteme vatandaş, avukat, kurum ve bilirkişi gibi farklı profillerde kullanıcıların erişimini sağlamak üzere portallar geliştirilmiştir.

Vatandaşlar Sistem’e e-imza, mobil imza ya da e-Devlet şifresini kullanarak Vatandaş Portalı üzerinden erişebilmekte ve kendileri ile ilgili olan adli ve idari yargı birimlerinde görülmekte olan dava dosyalarındaki gelişmelerden haberdar olabilmekte ve dava süreci hakkında bilgi alabilmektedir. E-imza / mobil imza sahibi olmayan, sadece e-Devlet şifresi olan vatandaşlar; dosya kapak bilgilerine; e-imza sahibi vatandaşlar ise fiziki ortamda görülen dosyanın içeriğine ulaşabilmektedir.

Alacaklının borçludan alacağını devlet gücünü kullanarak almak için icra müdürlüğünde başlattığı hukuki işlem ise icra takibidir.İcra takibi başlatılacağı durumlarda ise; açılacak takip türüne göre, icra/ödeme emri, borçlu ve alacaklı bilgileri, borç bilgileri, icra dairesi ve dosya bilgileri yazılarak doldurulan Örnek 1 takip talebi, tebliğ zarfı ve bir adet dosya ile birlikte icra müdürlüğüne gidilerek işlemler başlatılır. İşlemler borçlunun ikamet yerinin bağlı olduğu adliyenin icra tevzi bürosuna yapılır. İcra takibi başlatıldıktan sonra icra müdürlüğü borçluya ödeme emri gönderir. Borçlu süresi içinde ödeme emrine itiraz etmez ise icra takibi kesinleşir.

Avukatlar, UYAP Sistemi’nin Avukat Portalı üzerinden hukuk davaları açabilmektedir. Ayrıca icra dairelerine gitmeksizin avukat bürolarından online takip başlatabilmekte ve süreç takip edilebilmektedir. UYAP sistemi birçok kurum ve kuruluş ile entegre edilmiştir ve ihtiyaç duyulan belgelerin birçoğu elektronik olarak temin edilebilmektedir.

4. 2019-2023 Adalet Bakanlığı Stratejik Planı

4.1. Stratejik Amaçlar

• Ceza adaleti sisteminin etkinliğinin artırılması.
• Hukuk yargılaması ile idari yargılamanın sadeleştirilmesi ve etkinliğinin artırılması.
• Performans ve verimliliğin artırılması.
•  İnsan kaynaklarının nitelik ve niceliğinin artırılması.
• Temel hak ve özgürlüklerin korunarak geliştirilmesi, savunma hakkının etkin kullanılmasının sağlanması.
• Yargıda şeffaflığın geliştirilmesi, adalete erişimin kolaylaştırılması ve hizmetlerden memnuniyetin artırılması.

4.2. Stratejik Hedefler 

• Kovuşturma öncesi çözüm araçları ve soruşturma süreçleri güçlendirilecektir.
• Özel hukuk alanında adli yardıma başvuru prosedürü kolaylaştırılacak, standart bir başvuru formu oluşturulacak ve e-Devlet üzerinden başvuru imkânı getirilecektir.
• Başta adil yargılanma hakkı olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin korunması ilkesinin gözetilmesi suretiyle suç ve yaptırım sistemi gözden geçirilerek yeniden düzenlenecektir.
• Mahkemelerin görev alanları yeniden düzenlenecek ve bazı basit fiillere ilişkin süreçlerin kısaltılması için yeni bir usul getirilecektir.
• Çocuk adaleti sistemi, onarıcı adalet yaklaşımıyla yeniden yapılandırılacak ve mağdur odaklı bir yaklaşım benimsenecektir.
• Cezaların infazı alanında genel infaz usullerinin uygulanmasında sakınca bulunanlara yönelik uygulamalar geliştirilecek ve güncel teknolojilerin sisteme entegrasyonu sağlanacaktır.
• Ceza infaz kurumlarının yönetim kapasitesi geliştirilecek, kurumlarda bulunanların topluma uyum süreçlerine yönelik ıslah önlemleri artırılacak ve koşullu salıverilme sistemi iyileştirilecektir.
• Adli sicil arşiv kayıt sistemi, kişinin maddi ve manevi varlığının geliştirilmesi ve cezaların ıslah edici olması ilkeleriyle bağdaşacak şekilde yenilenecektir.
• Hukuk yargılamalarının basitleştirilmesi sağlanacak ve yargılamaların uzamasına sebebiyet veren usul hükümleri değiştirilecektir.
• Hukuk uyuşmazlıklarında alternatif çözüm yöntemleri yaygınlaştırılacaktır.
• Noterliklerin görev tanımları, yargının iş yükünü de azaltacak şekilde yeniden düzenlenecektir.
• İcra ve iflas sisteminin yönetim, personel ve teşkilat yapısı güçlendirilecektir.
• Alacaklı ve borçlu arasındaki hassas dengenin gözetilmesi suretiyle, icra satış sistemi yenilenecek ve takiplerde vatandaşlara yansıyan maliyetler azaltılacaktır.
• İdari yargılama usulünün sadeleştirilmesi ve etkinliğinin artırılması sağlanacaktır.
• “Yargıda Hedef Süre” uygulaması vasıtasıyla sistemin şeffaflığı artırılacak ve makul sürede yargılanma hakkı daha etkin korunacaktır.
• İstinaf mahkemeleri güçlendirilecektir.
• Bilirkişilik sisteminin etkinliği ve verimliliği artırılacaktır.
• Tebligattan kaynaklanan sorunlar giderilecektir.
• Teknolojik imkânlardan da yararlanılarak adalet hizmetlerinin vatandaş odaklı sunulması sağlanacaktır.
• Mahkeme yazı işleri müdürlükleri güçlendirilecektir.
• Yargıda bilişim sistemleri geliştirilecektir.
• Adli Tıp Kurumu’nun kapasitesi güçlendirilecek ve adli tıp hizmetleri ülke geneline yaygınlaştırılacaktır.
• Yeni bir adliye mimarisi geliştirilecek ve mevcut hizmet binaları adalete erişimin kolaylaştırılması için yapılandırılacaktır.
• Duruşma saatlerinin aynı ya da çok kısa aralıklarla verilmesi uygulamasına son verilecek ve duruşmaların hâkim, savcı ve avukatların işin esasına yoğunlaşmasını sağlayacak şekilde yeniden tasarlanması sağlanacaktır
• Adalet dairelerindeki delil saklama standartları yükseltilecek ve adliyelerde arşiv hizmetleri geliştirilecektir.
• İlgili kurumlarla iş birliği halinde uluslararası adli yardımlaşma, adli iş birliği ve Avrupa Birliği’ne üyelik sürecine ilişkin kapasite geliştirilecektir.
• Hukuk alanındaki mesleklere giriş sisteminde yeni bir model getirilecektir.
• Hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesi oluşturulacak ve mesleğe giriş usulü değiştirilecektir.
• Meslek içi eğitimin niteliği geliştirilecektir.
• Hâkim, Cumhuriyet savcısı ve yargı çalışanı sayısı artırılacak, yargısal faaliyetlere destek veren uzmanlık hizmetleri geliştirilecek ve ihtisas mahkemeleri kurulacaktır.
• Niteliğin artırılması hedefi çerçevesinde avukatlık mesleğine giriş usulü değiştirilecektir.
• Savunmanın yargılamalara daha etkin katılımı sağlanacaktır.
• Hak ve özgürlüklere ilişkin standartları yükseltmek üzere mevzuat gözden geçirilecek ve gerekli değişiklikler yapılacaktır.
• Yeni bir İnsan Hakları Eylem Planı hazırlanacak ve etkili bir şekilde uygulanacaktır.
• Yargı hizmetlerinden memnuniyeti etkileyen unsurların tespiti için çalışmalar yapılacaktır.
• Vatandaşların işlerini kolaylaştıracak uygulamalar geliştirilecektir.
• Yargıda medya ve halkla ilişkiler kurumsallaştırılacaktır.
• Adalet sistemi konusunda kamuoyunu bilgilendirme mekanizmaları güçlendirilecektir.
• Adli ve idari yargıda, faaliyet raporlarının kapsamı genişletilecek ve kamuoyunda bilinirliği artırılacaktır.
• Tanıklığı zorlaştıran uygulama ve yaklaşımlar ortadan kaldırılacaktır.
• Adalete etkin erişim için adli yardım sistemi güçlendirilecektir.

5. Orta Vadeli Program (2024-2026)

Orta Vadeli Program (2024-2026)” T.C. CUMHURBAŞKANLIĞI STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI tarafından yayımlandı. Programda afet yönetimi, yeşil dönüşüm ve dijital dönüşüm konularında hedefler ve politikalara da yer verildi.

5.1 Dijital Dönüşüm 

Kamu yönetiminin etkinleştirilmesi ve kamu hizmetlerinin geliştirilmesinde dijital teknolojilerden en üst düzeyde faydalanılacaktır. Bu bağlamda, kamuda dijital teknolojilerin kullanımında yenilikçiliği ve tedarik etkinliğini artırmak ve veriden değer üretmek üzere bulut bilişim ve açık kaynak kodlu yazılımların kamuda kullanımı yaygınlaştırılacak, kamunun genelini kapsayan etkin bir veri yönetişimi mekanizması oluşturulacaktır. Kamu kurumlarının bilgi teknolojileri proje yönetimi yetkinlikleri 34 geliştirilecek, nitelikli bilişim personelinin kamuda istihdamını kolaylaştırmayı ve özendirmeyi teminen kamu istihdam rejiminde gerekli iyileştirmeler yapılacaktır. 

• Veri ekonomisine geçişi hızlandırmak üzere, veri sahipliği ve veri paylaşım sorumlulukları ile
• teknik yöntemlerinin belirleneceği veri yönetişimi çatı düzenlemeler ve yönetişim altyapısı
• oluşturulacaktır.
• Veri esaslı rekabet gücünün artırılmasına yönelik ulusal veri stratejisi hazırlanacaktır.
• İleri dijital becerilerin kazandırılması, veri ekosisteminin güçlendirilmesi ve güvenilir yapay zekâ ürün ve hizmetlerinin geliştirilmesi sağlanarak, kurumsal ve sektörel düzeyde veriden değerüretimi desteklenecektir.
• Türkiye’yi veri işleme faaliyetleri için bölgesel bir merkez haline getirmek üzere veri merkezi ve bulut bilişim yatırımları desteklenecektir. 
• Yüksek hızlı, kaliteli ve güvenli erişim imkânı sunan sabit ve mobil genişbant altyapıları yaygınlaştırılacak, fiziksel altyapıların ortak kullanımı teşvik edilecektir.
• Genişbant altyapılarının gelişmesinin zor olduğu bölgelerde altyapı kurulumu teşvik edilecek, mobil haberleşme altyapısının olmadığı yerleşim yerlerine altyapı kurulması sağlanacaktır.
• Yeni nesil mobil haberleşme teknolojilerinin üretimi güçlendirilecek ve kullanımı yaygınlaştırılacaktır.
• Sanayi ve hizmet sektörlerinde yapay zekâ, büyük veri, bulut bilişim, blokzincir, siber güvenlik ve siber-fiziksel sistemler gibi dijital dönüşüme yönelik yerli teknolojilerin geliştirilmesi desteklenecektir.
• Yerli yazılım firmalarının yetkinliği artırılacak ve işbirliklerini destekleyici platformlar oluşturulacaktır.
• Açık kaynak kodlu yazılım ekosistemi geliştirilecek, yazılım sektöründeki insan kaynağı artırılacaktır.
• Kamu hizmet sunumunda tasarruf, güvenlik ve sürekliliği temin etmek üzere açık kaynak kodlu yazılım ve bulut bilişim gibi araçlardan faydalanılacaktır.
• 81 ilde Teknofest Teknoloji Atölyeleri kurulacaktır.
• Kuantum teknolojileri alanında ileri düzeyde teknolojik araştırmalar yapılarak bu araştırmaların endüstriye uygulanması sağlanacaktır.
• Derin teknoloji alanlarında yurt dışında yaşayan Türk uzmanların Türkiye’de girişim başlatmalarına olanak sağlayacak mekanizmalar oluşturulacaktır.
• Enerji yoğunluğu yüksek batarya teknolojileri, bağlantılı araçlar, tam otonom (sürücüsüz) mobilite sistemleri ve ray ötesi sistemler gibi yeni nesil enerji ve ulaşım sistemlerindeki teknolojik kabiliyetler ve yatırımlar artırılacaktır.
• Yerli ve millî gözlem uydusu İMECE’nin savunma, afet yönetimi, çevre, şehircilik, tarım ve ormancılık gibi alanlarda etkin şekilde kullanımı sağlanacak, yer gözlem uydusu geliştirme kapasitesinin artırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülecektir.
• Milli uzay programı çerçevesinde, ülkemizdeki uydu geliştirme ve pazarlama faaliyetleri koordine edilerek nano ve mikro uydu ile mega takım uydu gibi yeni teknolojik alanlarda Ar-Ge ve ürün geliştirme çalışmaları gerçekleştirilecektir.
• KOBİ’lerde yaygın olarak ihtiyaç duyulan dijitalleşme uygulamaları merkezi bir altyapı ve destekleyici yazılım araçlarıyla karşılanacaktır.
• Tarımsal faaliyetlerde dijital uygulamalarla ürün doğrulama, rekolte tahmini, yapay zeka, coğrafi bilgi sistemleri oluşturulacaktır.
• Ulusal siber savunma ve siber caydırıcılık yeteneğinin artırılması, bu alanlarda ihtiyaç duyulan kapasitenin geliştirilmesine yönelik 2024-2027 Ulusal Siber Güvenlik Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanacaktır.
• Sanayi alanındaki işletmelerin siber dayanıklılıkları artırılacaktır.
• e-Devlet Kapısı başta olmak üzere hizmet tasarımı ve sunumuna yönelik standartlar, altyapı ve idari kapasite, hizmet süreçleri esas alınarak ve yeniden yapılandırılarak iyileştirilecektir.
• Dijital devlet çalışmalarına ilişkin üst seviye yönetişim ile kurumlar arası bilgi teknolojileri yönetişim kapasitesi iyileştirilecektir.
• Kamu kurumlarının bilgi ve işlem teknolojileri ürün ve hizmet alımlarında maliyet etkinliği sağlanarak yenilikçilik ve yerli katma değer artırılacaktır.
• e-Devlet Kapısı üzerinden sunulmakta olan bütünleşik hizmetlerin niteliği ve sayısı artırılacaktır.
• e-Devlet Kapısı üzerinden sunulan belediye hizmetlerinin standardizasyonu sağlanacak ve eDevlet Kapısında kullanımı kolaylaştırılacaktır.
• Kamu hizmetlerinin kesintisiz ve birlikte çalışabilirliği ile özel sektörün küresel rekabet gücünü artırmak üzere dijital devlet hizmetlerinde yeni nesil teknolojilerin etkin kullanımına yönelik modernizasyon ve süreç iyileştirmeleri yapılacak ve bu amaca yönelik ortak altyapı ve beşeri sermaye güçlendirilecektir.
• Dijital dönüşüm sürecinin izlenebilmesi için uluslararası göstergeler ve ölçümlemeye yönelik veri kapasitesi iyileştirilecektir.
• Dijital finans altyapısı güçlendirilerek fintek alanında yerli teknolojilerin geliştirilmesine yönelik tedbirler alınacaktır.
• Blokzincir tabanlı akıllı sözleşmeler üzerinden menkul kıymet ihraçları yapılacak, ihraç süreçleri dijitalleştirilecektir.
• Dijital ekonomide rekabet ortamını güçlendirecek düzenlemeler tamamlanacaktır.
• Uzaktan erişim üzerinden mikro veri sunumunun yasal zeminine yönelik hazırlıklar tamamlanacak, araştırmacıların uzaktan erişim aracılığıyla mikro verilere erişip, bilimsel çalışmalarını yapabilmelerine iimkân sağlayan Elektronik Veri Araştırma Merkezi (E-VAM) projesi hayata geçirilecektir.

 5.2. İş ve Yatırım Ortamı

İş ve yatırım ortamında bürokratik ve hukuki öngörülebilirliğin güçlendirilerek ekonominin daha rekabetçi bir yapıya kavuşturulması, istihdamın, ihracatın ve üretimin artırılması temel amaçtır. Bu çerçevede, Program döneminde şirket kurma ve tasfiye süreçlerinin iyileştirilmesi, bürokrasinin azaltılması, işlemlerin hızlandırılması ve işlem maliyetlerinin düşürülmesi ile hukuki ve mali süreçlerin iyileştirilmesine yönelik düzenlemeler yapılmasına öncelik verilecektir.

Öncelikli sektörler ve bölgesel koşullar dikkate alınarak özel kesim yatırımlarının desteklenmesi sağlanacak, devlet yardımları gözden geçirilecek, yatırımın temel unsurlarından biri olan yatırım yeri tahsisi sistemi güçlendirilecek, yatırım, ticaret ve finans alanında hukuki süreçler kolaylaştırılacaktır.

• Yargıda ihtisaslaşmanın geliştirilmesi kapsamında, hâkim ve savcıların, bilirkişilerin ve arabulucuların nitelik ve nicelik açısından geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak, ihtisas mahkemeleri güçlendirilecektir. 
• Alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının etkinliğinin artırılması ve yaygınlaştırılması için çalışmalar yapılacak, gerçek ve tüzel kişiler ile devlet arasındaki uyuşmazlıkları en hızlı ve en az maliyetle çözmek amacıyla idari sulh usulü etkinleştirilecektir.
• İcra ve iflas sisteminin etkinliği artırılacaktır.
• Yargılama süreçleri etkinleştirilerek ve tahkim başta olmak üzere alternatif ihtilaf çözme mekanizmaları güçlendirilerek ekonomik karar ve faaliyetlerin hızlandırılması sağlanacaktır.
• Tahkim mekanizmasının ticari uyuşmazlıkların çözümünde daha fazla kullanılmasının teşviK edilmesi ve İstanbul Tahkim Merkezi’nin yapısının güçlendirilmesi ve küresel görünürlüğünün artırılması sağlanacaktır.
• Yatırım ortamının iyileştirilmesine ve yatırım ortamını etkileyen mevzuat değişikliklerinde öngörülebilirliği artırmaya yönelik özel sektör ile kamu kurumları arasındaki koordinasyon, işbirliği ve diyalog mekanizmaları güçlendirilecek, Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Koordinasyon Kurulu (YOİKK)’nun yapısı daha etkin hale getirilecektir.
• İş yaşamını doğrudan etkileyen düzenlemelerin, uygulama amacına uygun, ölçülü, öngörülebilir ve piyasa ekonomisi ilkeleriyle uyumluluğu gözetilecektir.
• Kişisel Verilerin Korunması Kanununun Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) başta olmak üzere AB müktesebatına uyum sürecine yönelik çalışmalar tamamlanacaktır.
• Uluslararası standartlar dikkate alınarak, iş ve yatırım ortamının dijital dönüşümünde karşılıklı işlerlik, emniyet, veri koruma, kapsayıcılık, sürdürülebilirlik ve uluslararası işbirliği ilkelerine dayanan ulusal standartlar belirlenecektir.
• Fikri mülkiyet sisteminde toplumsal bilinci ve farkındalığı artırmak üzere hukuki altyapı güçlendirilecek, fikri mülkiyet haklarının oluşmasını destekleyen ekosistem geliştirilerek bu hakların ticarileştirilmesi hızlandırılacak ve ticari sırların etkin bir şekilde korunmasına yönelik çalışmalar tamamlanacaktır.
• Uluslararası ölçekte yatırım yapan Türk şirketlerinin korunması için uluslararası vergilendirmede güncel düzenlemelerden doğacak hak kayıplarına yönelik aktif bir diplomasi izlenecektir.
• Yatırımlara ilişkin izin, lisans, ruhsat gibi işlemleri sonuçlandırma süreleri kısaltılacaktır.
• Şirket kuruluş ve ticaret defterlerine yönelik işlemlerin hız kazandırılarak kolaylaştırılması amacıyla şirket ve ticaret sicili işlemlerinde dijital uygulamalar yaygınlaştırılacaktır.
• Büyük ölçekli yatırımlar, hızlı büyüyen KOBİ’ler ve entegre tesisler için başta organize sanayi bölgeleri ve endüstri bölgeleri olmak üzere planlı sanayi alanları genişletilecektir.
• Endüstri bölgeleri, organize sanayi bölgeleri, küçük sanayi siteleri ve özel yatırım yerlerinin, hammaddeye erişim, lojistik, enerji, demiryolu, liman bağlantısı ve çevre boyutu açısından tedarik zincirine uygun ve sürdürülebilir şekilde oluşturulması amacıyla alternatif yöntemler geliştirilecektir.
• Yatırımcıların faydalanması için uygun yatırım yerlerini içeren yatırım yeri envanteri oluşturulacaktır.
• Stratejik ve büyük ölçekli yatırımlar için yer temininde ve kamulaştırma süreçlerinde yeni bir mekanizma geliştirilecek, bürokrasinin azaltılması sağlanacaktır.
• Bölgesel koşullar göz önünde bulundurularak başta imalat sanayiinde öncelikli sektörler olmak üzere yatırımlar için Hazine taşınmazlarının ekonomiye kazandırılması sağlanacaktır.
• Yatırım teşvik sistemi, yapılacak etki değerlendirmelerinden yararlanılarak amaç ve destek unsurları açısından sadeleştirilerek yeniden yapılandırılacak, yatırımlar katma değer, ithalat bağımlılığını azaltma, teknolojik kapasite, rekabet, araştırma ve geliştirme, yeşil ve dijital dönüşüm gibi unsurlar çerçevesinde değerlendirilerek önceliklendirilecektir.
• Proje Bazlı Teşvik sistemi nitelikli yatırım konularına odaklanacak, nitelikli alanlardaki yatırımlar bütüncül bir şekilde desteklenecektir. 
• Yurt dışındaki Türk araştırmacıların ulusal projelere dahil olmaları ve Türkiye’de girişim kurmaları teşvik edilecektir
• Yeşil ve dijital dönüşüm ile tedarik zincirlerinin geliştirilmesi konularında Avrupa Birliği ile yeni bir diyalog mekanizması hayata geçirilecektir.

23. Sürdürülebilir büyümeyi desteklemek amacıyla ihracata yönelik katma değeri yüksek yatırımlara yönelik faaliyetlerde finansmana erişim koşulları iyileştirilecektir.
24. Yatırım odaklı girişimcilik ve ek yatırım fırsatlarının desteklenmesi kapsamında, girişim sermayesi fon kaynakları çeşitlendirilecek ve güçlendirilecek, devam destekleri ile başlangıç firmalarının ölçeklenmesi sağlanacaktır.
25. Melek yatırımcılık ve kitle fonlaması ekosisteminde karşılaşılan sorunlar ve ekosistemi geliştirilmesine ve iyileştirilmesine katkı sağlayacak alanlar tespit edilecek, sektörün kapasitesinin artırılmasına hizmet eden bir mekanizma kurulacaktır.
26. Özel bankaların, yatırımları daha fazla desteklemeleri özendirilecektir.
27. Finans kuruluşlarının teknoloji temelli başlangıç firmalarına yatırım yapmaları, girişimci hisselerini almaları, patentlerin bankalarda teminat gösterilmesi gibi uygulamalarla finansal destek sağlamaları kolaylaştırılacaktır.
28. Girişim ekosisteminin geliştirilmesinde, şirketlerin çalışanlarına yönelik çeşitli teşvik edici araçlar sunabilmelerine imkân veren düzenlemeler hayata geçirilerek girişim şirketlerinin nitelikli personel istihdam etmeleri kolaylaştırılacaktır

 

———————————————————————————————————————————————-

Bu ders notları ve tüm içeriği ile ilgili Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleriyle  korunan mali (İşleme, yayma, çoğaltma, temsil,  İşaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı) ve manevi fikri hakların tümü Avukat Öğretim Görevlisi Özge EVCİ ERALP’e aittir. Bu ders notları izinsiz çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve izin alınmadan kullanılamaz, internet sitelerinde yayınlanamaz.

 Av.-Öğretim Görevlisi Özge Evci Eralp 2023-2024